Podział majątku po rozwodzie – co warto wiedzieć W momencie rozważania rozwodu jednym z najważniejszych aspektów jest kwestia majątkowa. Rozstanie nie powoduje automatycznego i ostatecznego „podziału” wszystkiego, co wspólne — wymaga ono zastosowania konkretnych przepisów prawa, jak również decyzji małżonków lub sądu. Warto wiedzieć, jakie zasady obowiązują i jakie są możliwe rozwiązania.
1. Wspólność majątkowa – punkt wyjścia
Zgodnie z przepisami Kodeks rodzinny i opiekuńczy („k.r.o.”) z chwilą zawarcia małżeństwa między małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa („wspólność ustawowa majątkowa”). Do majątku wspólnego zalicza się przede wszystkim przedmioty nabyte w trakcie trwania małżeństwa — zarówno przez oboje małżonków, jak i przez jednego z nich. Natomiast majątkiem osobistym (który nie podlega typowo pod wspólność) są m.in.: rzeczy nabyte przed ślubem, darowizny, spadki, odszkodowania (chyba że przepisy lub umowa stanowią inaczej).
2. Ustanie wspólności i moment podziału
Ustanie wspólności majątkowej następuje m.in. w wyniku rozwodu — z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Ważne: sam rozwód nie powoduje automatycznie podziału majątku — po ustaniu wspólności majątkowej pozostaje stan współwłasności ułamkowej, który wymaga podjęcia działań majątkowych (umowa lub postanowienie sądu).
3. Jak wygląda podział majątku po rozwodzie
a) Zasada równości udziałów
Domyślnie zakłada się, że byli małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym, czyli każdy po 50%.
b) Wyjątki – nierówne udziały
Sąd może ustalić udziały nierówne (np. 60%-40%) jeśli jeden z małżonków wyraźnie więcej przyczynił się do powstania majątku wspólnego, w tym poprzez pracę w gospodarstwie domowym lub wychowanie dzieci.
c) Sposoby podziału
Umowa między małżonkami – jeżeli strony dojdą do porozumienia, mogą zawrzeć umowę o podziale majątku (często w formie aktu notarialnego, zwłaszcza jeśli w skład wchodzi nieruchomość). Sądowy podział majątku – gdy nie ma porozumienia, jeden z małżonków może złożyć wniosek do sądu o podział majątku wspólnego.
d) Co może być przedmiotem podziału
W skład majątku wspólnego mogą wchodzić m.in.: nieruchomości, ruchomości (samochody, sprzęt), oszczędności, inwestycje, środki na kontach bankowych. Jednocześnie – majątek osobisty małżonka (np. darowizny, spadki) co do zasady nie podlega podziałowi.
4. Znaczenie ustroju majątkowego małżeńskiego
Jeśli małżonkowie zawarli wcześniej umowę majątkową małżeńską (np. intercyzę) – mogła ona ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność z wyrównaniem dorobków. Taka umowa ma istotny wpływ na możliwość podziału majątku. W przypadku rozdzielności majątkowej — każdy z małżonków ma odrębny majątek i kwestia podziału wspólnego może być mniej skomplikowana.
5. Wpływ winy rozwodu na podział majątku
Warto podkreślić: orzeczenie o winie rozwodu nie wpływa automatycznie na to, że małżonek będący „po stronie przegranej” straci swoje prawo do części majątku wspólnego. Zasada równości udziałów nadal obowiązuje, chyba że sąd uzna inaczej na podstawie innych przesłanek.
6. Praktyczne wskazówki dla klientów
Zgromadź dokumentację wszystkich składników majątku wspólnego (nieruchomości, wartości inwestycji, rachunków bankowych, samochodów). Sprawdź, czy w trakcie małżeństwa nie zawarto umowy majątkowej, zmiany ustroju majątkowego lub czy nie ma innych zdarzeń wpływających na majątek (np. darowizny, spadki). Jeżeli małżonkowie są w stanie dojść do porozumienia — zawarcie umowy podziałowej może być znacząco mniej kosztowne i szybsze. Jeżeli nie ma porozumienia — należy wystąpić do sądu z wnioskiem o podział majątku wspólnego; w takim przypadku trzeba być przygotowanym na koszty i czas oczekiwania. Zweryfikuj, czy składniki majątku nie zostały już poza okresem wspólności nabyte lub powstały — może to wpływać na wynik podziału. Zwróć uwagę na koszty — np. opłata sądowa wynosi zazwyczaj 1 000 zł, a jeśli zgłoszony jest zgodny projekt podziału — 300 zł.
7. Podsumowanie
Podział majątku po rozwodzie to proces wymagający uwagi, dokumentacji i (najlepiej) porozumienia między stronami. Choć zasada zakłada równe udziały w majątku wspólnym, rzeczywistość może być bardziej złożona. Współpraca z prawnikiem – radcą prawnym z VIS LEGISmoże znacząco ułatwić przejście przez ten proces w sposób świadomy i z mniejszym stresem.