Zajęcie nadpłaty podatku w postępowaniu egzekucyjnym

Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2013 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie – VI Wydział Cywilny w sprawie VI ACz 1992/12 stwierdził, iż należności przysługujące podatnikowi z tytułu zwrotu nadpłaty podatku w rozumieniu Ordynacji podatkowej oraz zwrotu różnicy podatku naliczonego nad kwotą podatku należnego w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, jako mające charakter nieprzenoszalny, są prawami niezbywalnymi w rozumieniu art. 831 § 1 pkt 3 KPC.
Jednakże w sytuacji, w której uprawniony do zwrotu podatku wystąpił już z roszczeniem o pewne świadczenia majątkowe (przykładowo poprzez złożenie deklaracji podatkowej wystarczającej, co do zasady, dla zainicjowania tzw. czynności materialno-technicznych administracji zmierzających do zwrotu podatku), wierzytelność taka może być przedmiotem egzekucji, więc też zajęcia w trybie zabezpieczenia roszczeń cywilnoprawnych

Wskazać przy tym należy iż wierzyciel podatnika nie posiada legitymacji do udziału w charakterze strony w sprawie o zwrot podatku VAT. Z treści art. 133 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) wynika, iż katalog podmiotów, które mogą być stroną w postępowaniu podatkowym w sprawach zwrotu podatku VAT, jest zamknięty. Katalog ten nie wymienia wierzyciela podatnika podatku od towarów i usług (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 24.07.2012 r., sygn. akt I SA/Gd 614/12).

Podsumowując powyższe rozważania stwierdzić należy, że należności przysługujące podatnikowi z tytułu zwrotu nadpłaty podatku w rozumieniu Ordynacji podatkowej oraz zwrotu różnicy podatku naliczonego nad kwotą podatku należnego w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, co do zasady mają charakter nieprzenoszalny, są prawami niezbywalnymi w rozumieniu art. 831 § 1 pkt 3 KPC i jako takie nie podlegają egzekucji. Dopiero wystąpienie przez podatnika (dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym) o zwrot nadpłaty podatku powoduje, iż wierzytelność taka może być przedmiotem egzekucji. Kluczowe przy tym jest, iż wierzyciel podatnika nie posiada legitymacji do wystąpienia o zwrot nadpłaty podatku w imieniu podatnika (swego dłużnika).